Tarihçi’den yeni kitap: 1855 Kars Kuşatmasının Öyküsü

Kitapta, Kırım Savaşının genellikle ihmal edilen Kars merkezli doğu cephesi üzerine üç farklı değerlendirme bir araya getirilmiştir.
Birinci bölümde, Dr. Humphrey Sandwith’in Türkiye izlenimleri ve 1855 Kars kuşatması günlüğü yer alıyor (A Narrative of The Siege of Kars, Londra, 1856).
Çöken Osmanlı İmparatorluğu’nun son yüzyılına yazarın naif, eleştirel, zaman zaman buyurgan anlatımıyla tanık oluyoruz bu eserde.
Bir İngiliz askeri hekimi olan yazar, ülkemizin yakından gözleme fırsatı bulduğu kuzeydoğu bölgelerinin florası, faunası, insan yapısı, toplumsal ilişkileri hakkında ilginç bilgiler veriyor. Trabzon ve Erzurum çevresinde yüz elli yıl önce rastlanan kuş türlerinin zenginliği okuru şaşırtabilir.
Yazar, sömürgeci İngiliz ticaret imparatorluğunun sadık bir memuru gözüyle değerlendiriyor Türkiye’yi. İnançlı bir Protestan olarak Hristiyan cemaatlerine özel ilgi duyuyor.
Kars ordusunda görevli İngiliz ve Fransız müttefik subaylarının yanı sıra Osmanlı ordusunda görev yapan, çok farklı ülkelerden gelmiş yabancı subaylarla karşılaşıyoruz eserde.
Bugün neredeyse unutulmuş olan 1855 Kars kuşatması, yazarın canlı anlatımıyla tekrar hafızamızda yer ediyor.
Çalışmanın ikinci bölümünde, Kars cephesinde 1853-1854 yıllarında meydana gelen muharebeler, Erzurum valisi ve Anadolu Ordusu müşiri Zarif Mustafa Paşa’nın anılarından aktarılıyor.
Üçüncü bölümde yer alan makalelerinde Karl Marx, İngiliz hükümetinin Kırım Savaşı sırasında başvurduğu birçok gizli-açık diplomatik manevrayı kendine özgü ayrıntıcı ve dikkatli üslubuyla gözler önüne seriyor, bunların nasıl Kars’ın düşmesine yol açtığını gösteriyor.
İngiliz hükümeti, müttefiklerin (ve elbette İngilizlerin) Kırım’daki askeri başarısını sağlama almak için, Kars’taki İngiliz garnizonunun feda edilmesi pahasına, Osmanlı İmparatorluğu’nun Kars cephesinin çökmesine göz yummuş hatta gizlice bunun için çalışmıştır.
1855 Kars Kuşatmasının Öyküsü, Dr. Humphrey Sandwith-Mustafa Zarifi Paşa-Karl Marx, Çev. Hamit Zafer Kars, Tarihçi Kitabevi, 416 sayfa