FEDrama devam ediyor

EGEMEN CANDIR >> Araştırma Müdürü, İntegral Menkul Değerler >> Mayıs 2013, muhtemelen küresel piyasaların uzun süredir görmediği kıvamda bir drama resitalinin başlangıç tarihi oldu. 2008 krizinden sonra ilk defa istikrarlı oranlarda iyileşme gösterebilen ABD ekonomisinin olumlu sinyallerinden dolayı FED’in Eylül 2012’de aylık 85 Milyar Dolar olarak gerçekleştirdiği parasal genişlemeyi azaltılabileceği ve durdurulabileceği beklentileri, küresel piyasaları bir FED beklenti avına çıkardı. Mayıstaki açıklamada yılsonunda azalma yapabileceğini söyleyen FED, haziranda bunun 20 Milyar Dolar civarında olabileceğini, Eylül’de ise azaltmaya gitmeyeceğini açıklayarak durumu Dallas dizisinden farksız hale getirdi.

Bütün bunların etkisi ile tam da piyasalar, “Tamam, en erken martta azaltma gelir, rahatız” mantalitesine bürünmüşken, ekimde tekrar azaltma sinyalleri ve son olarak 13 Kasım’da Yellen’in yazılı açıklamasında da parasal genişlemeye destek mesajları ile piyasalar dansöze dönmüş durumda.

Parasal genişlemenin şu anda faydası çok az

Finansal piyasaları, özellikle ABD’dekileri, yüzme bilmeyen bir grup anaokulu çocuğuna benzetebilirsiniz. Çocukların yüzmeyi kendi kendilerine öğrenmelerini beklerseniz birçoğu batar, bir kısmı ancak zorla yüzebilir. 2008 krizinden sonra FED’in bu çocuklara taktığı şişkin kolluğa biz “QE” yani Niceliksel Genişleme yani parasal genişleme diyoruz. Eylül 2012’de de bu kolluklar, FED’in ekonomik korkuları yoğunlaşınca iki katından fazla bir şekilde 85 Milyar Dolar’a şişirildi.

Faydalarına bakarsak, özellikle konut faizleri başta olmak üzere faizler düştü, insanların daha ucuz faizden borçlanarak daha fazla harcama yapmalarına imkân sağlandı. Sorun şu ki, parasal genişlemenin artırıldığının birinci yılında, yani mevcut durumda FED’in verdiği bu para yine FED’e dönüyor. Bankalar FED’e tahvil satıyor, sattıkları tahvillerden gelen parayı ya gelişen piyasalar gibi daha riskli alanlara, ya da hazineden alacakları ABD tahvillerine harcıyorlar. Kısacası, bankalar FED’e tahvil satıyor, dönüp hazineden tahvil alıyor, tekrar FED’e satıyor. Halka pek yansımayan bir parasal genişleme var kısaca elimizde. Sorun şu ki, FED bunu azaltabileceğini yani kollukların havasını indirebileceğini söyledikçe bu anaokulu çocukları korkup ağlamaya başlıyorlar ve kendi başlarına yüzmeye çalışacaklarına oldukları yerde duruyorlar.

FED korkuyor, etkin açıklama yapamıyor

FED’in en büyük sıkıntısı, Mayıs ayındaki açıklama sonrası sadece ABD’de değil, bütün dünyada piyasaların çakılması ile küresel paniğin etkileri. 2014’te ABD’de kongre seçimlerinin olduğu ve mevcut FED Başkanı ile gelecek dönem FED Başkanı’nın Demokrat olduğu düşünülürse, ortalıkta hem piyasa paniği hem seçim korkusu mevcut. Bu korkunun etkisi ile biz FED’in bu parasal genişlemeyi azaltacağını ama aktif tutmaya devam edeceğini söyleyemediğini gördük. FED, ekonomi iyileştikçe bu parasal genişlemenin zararlı olduğunu piyasalara da politikacılara da anlatamıyor. Mevcut balonun tehlikeli olduğunu, bu balonun yeni bir krize yol açabileceğini söyleyemeyen bir FED olunca ortamda, bütün küresel piyasalar Bernanke ile Yellen’in ağzından çıkanın “E” mi “A” mı olduğunu yorumlamaya çalışmakta. Bu da piyasaları daha volatil, daha çalkantılı kılmaktan başka bir işe yaramıyor. Türkiye gibi en tehlikedeki gelişen ülkelerin ise kontrol mekanizmaları yerine tahminciliği tercih etmeleri, bunun en endişe verici göstergesi.

FED öyle ya da böyle azaltacak, hazırlıklı olan kurtulur

FED’in parasal genişlemesi için mevcut tarihler 18 Aralık, 29 Ocak ve 19 Mart. Piyasaların yarısından fazlası en erken mart ayında bekliyor ve bundan dolayı bir kısım rahatlama görebiliyoruz. Burada sorun, marta neredeyse 4 ay kalmış olması. Döviz piyasaları gibi çalkantılı piyasalar için bu uzun bir süre olsa da, yıllık planlama yapacak bir şirket için kısa sayılabilecek bir süre. Kısacası, piyasalarda reel yatırım yapan, uzun vade getiri bekleyen kurumlar, FED’in azaltma yapmasını arka plana atmayacaklardır ve uzun vade risklere girmeyeceklerdir. Bu da bize kısa vadede oluşabilecek ralliler ve coşkunun nefessiz kalabileceğini gösteriyor. Şimdi Yellen’in yumuşak konuşması, gelecek hafta başka bir FED Başkanı’nın şahin yorumları ile karşılanacaktır. Biz bunu, oy hakkı olmayan Lockhart’ın yorumlarının piyasalara etkisi ile net bir şekilde gördük. Özetlemek gerekirse, ABD verileri geçtiğimiz haftanın olumluluğu ile devam ederse, Aralık’ta 5 ya da en fazla 10 Milyar Dolar’lık küçük bir azaltma görürsek şaşırmamak lazım. FEDrama bu, Dallas’ı aratmıyor, hazırlıklı olmak lazım.