Yönetim kurullarında kadının adı yok

BORYAD Dergisi’nin Haziran ayında yaptığı araştırmasında, İMKB-30 şirketlerinde yönetim kurulunda görev yapan kadınların oranı yüzde 10,57’de kalırken 30 şirketin 15’inin yönetim kurulunda tek bir kadın olmadığı ortaya çıktı.

Kadın hakları konusunda 1900?lü yıllara kadar dünyada tam bir eşitsizlik hakimdi. Kadınlar genellikle seçme, seçilme, eğitim ve iş hayatına katılma gibi haklardan mahrum bırakılıyordu. 1900?lü yılların ilk dönemlerinde kadın hakları konusunda başlayan hareket hızlı bir şekilde gelişti; büyük ilerlemeler kaydedildi. Ancak günümüzde hâlâ, ağırlıklı olarak gelişmemiş veya gelişmekte olan ülkelerde görülen kadın hakları ihlalleri, bu sürecin ve haklar bütününün tüm dünyaya yayılmadığını ortaya koyuyor. Bugün gelişmiş ülkelerdeki kadın hakları işleyişinde bile zayıf halkalar bulunuyor.

İş dünyasında kadınların ağırlığına baktığımızda ise, 1970?li yıllara kadar göze çarpan bir ilerleme olmadığı anlaşılıyor. 1970?lerden bugünlere ciddi bir atış yaşanmış. Yine de gelinen nokta çok sevindirici değil. 2009 yılında yapılan bir araştırmaya göre, dünyada çalışma yaşındaki erkeklerin yüzde 77,7’si, kadınların ise sadece yüzde 51,6’sı iş gücüne katılıyor. Aradaki fark oldukça büyük. Benzer şekilde, dünyada çalışma yaşındaki erkeklerin yüzde 72,8’i, kadınların ise yüzde 48’i istihdam ediliyor.

Gelelim Türkiye?ye? Ülkemizde, kadınların işgücüne katılım ve istihdam oranı, dünya ortalamasının ancak yarısı kadar. Çok da övünülecek bir tablo çıkmıyor karşımıza açıkçası. Kadın işsizliğinde ise oran, dünya ortalamasının iki katına yükseliyor. 2009’da Türkiye’de kadınların iş gücüne katılım oranı yüzde 26 iken dünya ortalaması yüzde 51,6; Türkiye’de kadınların istihdam oranı yüzde 22,3 iken dünya ortalaması yüzde 48. İşsizlik oranında ise dünya ortalamasının epeyce üstündeyiz. Türkiye’de kadınların işsizlik oranı yüzde 14,3 iken dünya ortalamasının yüzde 7 olduğunu görüyoruz.

Aday üyesi olduğumuz AB ile karşılaştırırsak daha da vahim bir tablo karşımıza çıkıyor. AB’de çalışan kadın oranı yüzde 63,9; yani ülkemizdekinin yaklaşık 2,5 katı. Türkiye?nin sahip olduğu oranlar Orta Asya ortalamasının biraz üstünde, kadın işsizliği oranı ise yalnızca Kuzey Afrika ve Orta Asya ortalamasının altında.

Dünyada genelinde sektörler bazında incelendiğinde, finans ve sigortacılığın en çok kadın istihdam edilen sektör olduğu görülüyor. Yüzde 60 istihdam oranı ile başı çeken finansı, yüzde 56 ile profesyonel hizmetler, yüzde 42 ile medya ve eğlence sektörü izliyor. Kadın istihdamının en az olduğu sektörler ise yüzde 21 ile tarım ve yüzde 18 ile madencilik olarak karşımıza çıkıyor.

İMKB-30?da Kadınlar Ne Kadar Söz Sahibi?

Finans sektörü kadınların en çok yer aldığı sektörlerin başında geliyor dedik. Bu dünya geneli için geçerli sonuçlardı. Peki, Türkiye?de durum nasıl? BORYAD olarak bu sorunun cevabına ulaşmak için merceğimizi İMKB-30 şirketlerinin yönetim kurullarına çevirdik. Şirketlerin karar organı yönetim kurullarında kadınlar ne kadar söz sahibi diye araştırdık. Ancak gördük ki, şirketlerin yönetim kurullarında görev yapan kadın yöneticilerin sayısı bir hayli düşük. 30 şirketteki toplam 265 yönetim kurulu üyesinden 29?u, yani sadece yüzde 10,94?i kadın. Bu tablonun çok daha şaşırtıcı ve üzücü olan tarafı da, 30 şirketin yarısında, yani 15 şirket içinde hiçbir kadın yönetici olmaması. Bu 15 şirketin 104 yöneticisinin 104?ü de erkek.

Yönetim kurullarında hiçbir kadının yer almadığı şirketler alfabetik sırayla şöyle: Asya Katılım Bankası, Bim Mağazacılık, Eczacıbaşı İlaç, Enka İnşaat, Kardemir, Petkim, Halk Bankası, Tav Havalimanları, Türk Ekonomi Bankası, Tofaş Oto Fabrikaları, Türk Hava Yolları, Türk Telekom, Vakıflar Bankası ve Vestel.

Yönetim kurulunda kadın sayısı konusunda en dengeli dağılıma sahip şirket ise yüzde 42,86 ile Sabancı Holding. Sabancı Holding ve iştiraki Akbank, yönetim kurulu başkanlığı koltuğunda kadın yöneticilerin oturduğu şirketler arasında yer alıyorlar.

Yönetim kurulunda en fazla kadın üyenin bulunduğu şirket, Doğan Holding. Holding?in yönetim kurulunda 4 kadın yönetici görev yapıyor. Doğan Holding ve DYH?nin yönetim kurulu başkalığı koltuğunda da Arzuhan Doğan Yalçındağ oturuyor. Aydın Doğan?ın koltuğunu kızına bırakmasının ardından, İMKB-30 şirketleri içindeki kadın yönetim kurulu başkanlarının sayısı 4?e ulaşmış oldu.

Kadın Yöneticiler ve Şirketleri

İMKB-30 şirketlerinden Akbank?ın yönetim kurulu başkanlığını Suzan Sabancı Dinçer yürütüyor. Yönetimde onun dışındaki 9 isim de erkek. Arçelik?in yönetim kurulundaki 11 üyenin yanında tek bir kadın yönetici, Semahat Sevim Arsel oturuyor. Doğan Holding?in 10 yönetim kurulu üyesinden 4?ü kadın. Bu isimler aynı zamanda yönetim kurulu başkanı da olan Arzuhan Doğan Yalçındağ, Vuslat Doğan Sabancı, Hanzade Doğan Boyner ve İmre Barmanbek. Doğan Yayın Holding?de ise yine Arzuhan Doğan Yalçındağ ve İmre Barmanbek ile birlikte 5 erkek yönetici görev yapıyor.

Geçtiğimiz dönemde Oyak Grubu tarafından satın alınan Ereğli Demir Çelik?te Arzu Hatice Atik ve Fatma Canlı, 7 yönetim kurulu üyesi arasında yer alıyor. İş Bankası yönetiminde ise 11 üyeden 2?si kadın. Tülin Aykın ve Füsun Tamsavaş, İş Bankası?nın yönetim kurulunda görev yapan isimler. Koza Madencilik yönetim kurulunun 5 üyesinden 2?si kadın; Melek İpek ve Pelin Zenginer, bu koltukların sahibi.

Sabancı Holding?deki 7 yönetim kurulu üye sandalyesinin 3?ünde kadınlar oturuyor: Sabancı Ailesi?nden Güler Sabancı, Sevil Sabancı ve Serra Sabancı. Şekerbank Yönetim Kurulu üyeleri arasında yer alan Meriç Uluşahin ve Tatiana Alekseevna Filippova, diğer 9 erkek üyeyle bu görevleri paylaşıyorlar. Şişecam?da Alev Yaraman, 7 üyeden kadın olan tek isim. Tekfen Holding?de ise 9 yönetim kurulu üyesinden 3?ü kadın yöneticilerden oluşuyor. Cansevil Akçağlılar, Işık Zeynep Defne Akçağlılar ve Şefika Pekin, Tekfen Holding?teki kadın temsilciler. Turkcell?de Gülsün Nazlı Karamehmet ve Karin Eliasson, 5 erkek yönetici ile birlikte görevlerini sürdürüyorlar. Yapı Kredi Bankası Yönetim Kurulu?nda ise Fatma Füsun Akkal Bozok, 10 yönetim kurulu üyesi arasındaki tek kadın.

Yönetim kurulları şirketlerin karar organlarıdır. Şirket için tüm önemli kararları veren ekiptir yönetim kurulu üyeleri. Öyleyse, yönetim kurullarında bu kadar az sayıda kadın yöneticinin olmasını nasıl okumalıyız? Kadınların bu ?karar ekipleri?ndeki sandalye sayıları neden bu kadar az? Buradan şu sonuca ulaşabilir miyiz: İş dünyası kadınların yönetim kararlarına çekimser, şüpheyle yaklaşıyor. Yoksa, bu kadar çok sayıda başarılı kadın yönetici olmasına rağmen yönetim kurularındaki yüzde 10,57?lik oran başka türlü nasıl açıklanabilir ki?..

NOT: Bu araştırma, Borsa Yatırımcıları Derneği (BORYAD) internet sitesinden alınmıştır, linki aşağıdadır:

http://www.boryad.org/boryad/son-haberler/imkbde-kadinin-adi-yok.html