Karadeniz Bölgesi için 2020 Vizyonu

KARADENİZ KOMİSYONU RAPORU >>

Ermenistan Dışişleri Eski Bakanı Vartan Oskanian, Yunanistan Dışişleri Eski Bakanı Tassos Giannitsis, Romanya Maliye Eski Bakanı Prof. Daniel Daianu, Gürcistan Dışişleri Eski Bakanı Tedo Japaridze ve  Romanya Dışişleri Eski Bakanı Sergiu Celac, Kadir Has Üniversitesi?nde barışçıl ve işbirliği içinde bir Karadeniz için biraraya geldi. ?Karadeniz Bölgesi için 2020 Vizyonu? başlıklı rapor şöyle:

Karadeniz Bölgesi yoğun çekişmelerin odağında olan tartışmalı bir alandır. Bu, bölgenin hızla değişen dinamikleri, karmaşık gerçekleri, bölge dışı güçlerin çıkarları ve bölgenin dünyanın geri kalanıyla ilişkilerinin bir yansımasıdır. Bölgenin, kuzeyi güneye ve doğuyu batıya bağlayan stratejik konumunun yanı sıra, önemli petrol, gaz, taşımacılık ve ticaret rotalarının üzerinde yer alması önemini giderek artırmaktadır.

Ne var ki, bölgeye yönelik bunca ilgiye rağmen, bölgenin asıl öncelikleri ve ihtiyaçları hala büyük ölçüde göz ardı edilmektedir. Bu bir dereceye kadar, bölgesel aktörlerin gelecek için ortak bir vizyonda birleşememelerine bağlanabilir. Karadeniz?in bölgeler arası bir bölge olarak ortaya çıkması ve güçlü iç ve dış aktörlerin birbirleriyle çatışan çıkarları, bölge için gereken odaklanmayı engelleyerek, işbirliğinin olası olumlu sonuçlarını zayıflatmaktadır. Bu nedenle, tüm sorunları ve öncelikleriyle birlikte bölgenin acilen yeniden değerlendirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu, ilgili tüm aktörlerin ne yapılması gerektiğini daha iyi anlamalarını ve sorunlara yaratıcı şekilde yaklaşabilmelerini sağlayacak, böylece bölgenin güvenliği, istikrarı ve refahını arttıracaktır. Barışçıl ve işbirliği içinde bir Karadeniz Bölgesi ise herkesin yararına Karadeniz Komisyonu tüm bunları akılda tutarak ve kapsayıcı bir yaklaşımla, bu raporda ?barış ve güvenlik?, ?ekonomik gelişme ve refah?, ?demokratik kurumlar ve iyi yönetişim? ve son olarak ?bölgesel işbirliği? olmak üzere dört önemli alanda tüm paydaşların ihtiyaç, öncelik ve çıkarlarını dikkate alan kapsamlı bir strateji sunmaya çalışmıştır. Komisyon, bölgenin geleceğinin daha fazla demokratikleşme ve dünyanın geri kalanıyla daha fazla ekonomik bütünleşmede yattığı sonucuna varmıştır.

Bu raporun hazırlanmasının ardındaki temel neden, bölgedeki jeopolitik istikrarsızlığın artması ve bunun belirli bölgelerde savaşa yol açabilme ihtimalidir. Bölgenin çözülmemiş çatışmaları ekonomik gelişmeyi geciktirmelerinin yanı sıra, büyük krizlere neden olma potansiyelini de bünyelerinde barındırmaktadır. Söz konusu çatışmalar, bölgesel istikrara ve güvenliğe etki etmekte ve çözümlenmedikleri takdirde uluslararası ortamda dallanıp budaklanma tehlikesi içermektedir. Öte yandan Komisyon kaynaştırıcı, gelişmiş, entegre ve istikrarlı bir bölgenin ortaya çıkartılabileceğine samimi şekilde inanmaktadır. Bunun gerçekleştirilebilmesi için: Bölgesel aktörler siyasi ilişkilerinde güç kullanımından vazgeçmeli ve birbirlerinin toprak bütünlüğüne, sınırların ihlal edilmezliğine, uluslararası anlaşmalara ve ilişkilerinde hukukun üstünlüğüne saygı göstermelidirler. Bölge dışından olmasına rağmen bölgede çıkarları olan ülkeler iyi yönetişimin sağlamlaştırılması, karşılıklı dayanışmanın yaratılması ve Karadeniz siyaseti ve ekonomisinin bölgeselleştirilmesi konusundaki çabaları desteklemelidirler.

Uluslararası toplum anlaşmazlıkların barışçıl şekilde çözülmesi yönündeki faaliyetlerin yanı sıra, işbirliği çabalarını ve güven-arttırıcı önlemleri teşvik etmelidir.

Karadeniz siyasetine yaklaşım bölgesel olduğunda en iyi sonucu verecektir. İlgili devletler bölgesel sorunlara bölgesel çözümler aramaya teşvik edilmelidir. Paydaşlar görevlerin üstesinden birlikte gelme ihtiyacıyla yüzleşmeli ve iş dünyası ve sivil toplum kuruluşları gibi hükümetler dışı aktörlerin sorunların çözümünde rol almasına izin vermelidirler. Bu nedenle Komisyon şunları önermektedir:

2020 Vizyonu ? Karadeniz Boyutu Bölgedeki aktörler ve ülkelerin katılımıyla 2020 yılına odaklanan yeni bir kapsayıcı kavram ve politika olarak Karadeniz Boyutu oluşturulmalıdır. Bu, bölgedeki değişimlere önceden hazırlıklı biçimde bölgesel işbirliğini teşvik etmeyi hedeflemektedir. 2020 Vizyonu ilgili teşebbüslerin bütünleşmesinin altını çizecek bir stratejiye ihtiyaç duymaktadır.

Karadenizde bölgeselleşmenin geliştirilip güçlendirilmesi Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü?nün (KEİ) yenilenmesi gerekmektedir. 2012?de yapılacak 20. yıl zirvesi, üyelerin bölgesel işbirliğine bağlılıklarının yenilenmesi ve KEİ?nin daha geniş nüfuza sahip, daha işlevsel bir örgüte dönüştürülmesi için bir fırsat olmalıdır. KEİ?nin yeniden doğuşu, gelişen rolü ve artan bölgesel önemi yeni bir isimle sembolize edilebilir. Örgüte yeni bir isim, flama ve logo bulunması amacıyla bölgede herkese açık, bölgesel bilinci arttırıcı bir yarışma düzenlenebilir.

Sorunlarla başa çıkma Bölgenin uzun süredir devam eden ihtilafları ve diğer önemli sorunlarının üstesinden gelmek amacıyla bir üst düzey danışma grubu oluşturulmalıdır. İlgili konularda bir dizi güven arttırıcı önlem alınmalı ve planlı bir güvenlik diyalogu kurulmalıdır. Üst düzey grubun çalışmasının nihai hedefi, Karadeniz?e ilişkin bölge devletlerini ve uluslararası paydaşları içeren, tercihen zirve düzeyinde uluslararası bir toplantının gerçekleştirilmesi olmalıdır.

Ortak zorluklar ve gerçek ihtiyaçlara karşılık gelen ekonomik konulara odaklanma Karadeniz etrafındaki bölgesel işbirliğinin öncü felsefesi sürdürülebilir kalkınma prensipleri olmalıdır.

İklim değişikliğinin sonuçlarına karşı üretilecek akılcı çözümler ve doğal, insani ve toplumsal kaynakların sorumluluk bilinciyle kullanılması, ulusal ve bölgesel düzeyde uyumlu politikalara dönüştürülmesi gereken kalkınma modeli için önemli bileşenlerdir. İş ortamını geliştirmek ve sınırlar ötesi ekonomik faaliyetleri artırmak için ilgili ülke yetkilileri arasında düzenli siyasi diyalog kuracak politikalar uygulanmalıdır. Tüm kademelerde bölgesel işbirliği planlarının geliştirilip düzenlenmesi Bölgenin potansiyelini tam olarak gerçekleştirebilmesi için hâlihazırda mevcut çok sayıdaki işbirliği teşebbüsü arasında koordinasyonun sağlanması gereklidir.

Gelişmesinde sivil toplumun da rol almasının sağlanması için alışılmış yukarıdan-aşağı yaklaşımın ötesine geçilmesi şarttır. Ulusal yerine bölgesel düzeyde ele alınacak konuların belirlenmesi önceliklidir. Daha önce benzer konularla uğraşmış ve uğraşmakta olan Baltık, Balkanlar, ya da Tuna gibi bölgelerin deneyimlerinden dersler çıkarılmalıdır.

Kültürlerarası diyalogun geliştirilmesi Karadeniz halkları arasında kültürler ve inançlar arası diyalogun güçlendirilmesi ve desteklenmesi gereklidir. Üniversiteler arasındaki işbirliği güçlendirilmeli ve bölgedeki gazetecilerin, bölge hakkında ve bölge için daha fazla haber yapması sağlanmalıdır.

Profesyonel gruplar için hedefe yönelik eğitim programları geliştirilmesi Bölgedeki kamu çalışanlarının, diplomatların, genç liderlerin, parlamenterlerin ve iş dünyası liderlerinin hedefe yönelik eğitimine ihtiyaç vardır. Karadeniz Eğitim Akademisi kurulması böyle bir sürece yön vermeye yardımcı olacaktır.

İyi yönetişim, sivil toplum ve soysal diyaloğun geliştirilmesi Politika oluşturma sürecine ve bu politikaların iyi yönetişimle ilişkilendirilmesine sivil toplumun dahil edilmesi desteklenmelidir. Sorunlu bölgeler de dahil olmak üzere, Karadeniz bölgesindeki ülkelerde yer alan sivil toplum örgütleri arasında işbirliği sağlanması için çaba gösterilmelidir. Ticaret odaları, işveren birlikleri, sendikalar gibi iş organizasyonları da ortak sorunlara bölgesel çözümler bulunması hedefiyle birbirleriyle iletişim kurmaya özendirilmelidir.