WIPO’nun gündemi: Müzikteki hak mücadelesi

Her yıl 26 Nisan’da kutlanan Dünya Fikri Mülkiyet Günü’nün bu yıl ki ilişkisi, müzik sektöründeki fikri mülkiyet hakları olarak belirlendi. Dua Lipa ve Ed Sheeran davaları ile Universal Music Group’un Believe ve TuneCore’a karşı açılan 500 milyon disklik davaları değerlendiren TOBB Patent ve Marka Vekilleri Meclis Başkanı Kemal Yamankaradeniz; “müzik ve telif hakları dünyasında yaşanan güncel gelişmeler, müzisyenlerin geçimlerini sürdürmeleri ve sanatlarını geliştirmeleri açısından hayati önem taşıyor” dedi.

Dünya Fikri Mülkiyet Günü, fikri mülkiyet haklarının nasıl teşvik edildiği, ürünlerin nasıl korunduğu ve küresel kültürel gelişmenin nasıl katkı sağladığına dikkat çekildiği için her yıl 26 Nisan’da kutlanıyor. Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO) tarafından 2025 yılı karşılaşması ise “ Fikri Mülkiyet ve Müzik: Fikri Mülkiyetin Ritmini Hisset ” olarak belirlendi. Müzik haklarının korunması, yeni bestelerin ve performanslarının desteklenmesi, yanı sıra müzisyenlerin geçimlerini sürdürmelerini ve sanatlarını iyileştirmeleri açısından önem taşıyor.

Dua Lipa ve Ed Sheeran, fikri mülkiyet savaşlarında neden önemli?

Dua Lipa’nın dünya çapında büyük başarı yakalayan “Levitating” şarkısı, birkaç farklı telif hakkı davasına konu oldu. Şarkının “Wiggle and Giggle All Night” ve “Don Diablo” gibi eski parçalardan ilham aldığı iddialarla yürütülen davalar, müzik dünyasında geniş yankı uyandırdı. Ed Sheeran’ın ise 2014 tarihli Grammy ödüllü şarkısı “Thinking Out Loud”, Marvin Gaye’in mirasçıları tarafından telif hakkı iddiasıyla mahkemeye taşındı. Davacılar, Sheeran’ın şarkısının, Marvin Gaye’in 1973 tarihli klasik hit parçası “Let’s Get It On” eserindeki akor ilerlemelerini, armonik ritmi ve melodik ve ritmik unsurları kopyaladığını öne sürdü. Sheeran mahkemesi bizzat gitar çalarak iki şarkı arasında farklılıklar göstermeye çalıştı. Bu davaların, müzik mülkiyetinin mülkiyetinin sınırlarını çizmek adına emsal nitelikte olduğunu Destek Patent Yönetim Kurulu Başkanı Kemal Yamankaradeniz;

Ed Sheeran, “Dua Lipa’nın ‘Levitating’ şarkısı özel kararıyla, müzik ekonomisi uzun süredir tartışılan bir meseleyi kesin bir çözüme kavuşturdu. Alınanda, iki eser arasındaki mesafeler özgün ve yaratıcı unsurlar içermiyorsa telif hakkı ile mücadele etmek geçersiz sayılır denildi. Yapılar, tek hakların telif hakkı kapsamına alınamaz. ABD İkinci Temyiz Mahkemesi’nin bu kararı, doğal evriminin devamı için temel yapı taşlarının ‘kamu malı’ olarak değerlendirilmesi vurgulanıyor. Aksi bir yaklaşımla benimsendiği takdirde, basit elementlerin hukuki ihtilafların doğması ancak bu durumlarda ortaya çıkan ciddi bir engel teşkili de göz edilmemli.” açıklamasını yaptı.

“Hakların korunması sırasında son derece hassas ve titiz olunması gerekiyor”

“Bununla birlikte, para harcamak istiyorsanız ki, bu emsal çalışmalarını müzisyenleri kendi haklarını korumak için rahatlığa sevkli. Özellikle Dua Lipa’nın ‘Levitating’ eserinin muhtelif hukuki ihtilaflara konu olması, siyasetin ne denli hassas bir zeminde kapsamını gösteriyor. Artikal Sound System’in ‘Live Your Life’ şarkısından izinsiz alıntı yapıldığıyla dava, esere erişin teyit edilememesidi. Ancak, Bosko Kante’nin dava çok daha kritik bir Sorunu aktaran Kante, şarkının remixlerinde kendi vokalinin rızası dışında ileri sürerek 20 milyon tazminat talebi bulundu.

“Dijital çağda artan risklere karşı yasal düzenlemeler elzemdir”

“Dijital çağın değişen değişimlerle birlikte, hızlandırılmış veya yeniden düzenlenmiş versiyonların yeniden kullanılması ve farklı isimlerinin küçük manipülasyonlarla değiştirilerek kullanılması gibi, telif hakkı ihlallerinin çağdaş formları olarak dışarı çıkıyor. Universal Music Group’un Believe ve TuneCore aleyhine açılan 500 milyonluk dava, müzik endüstrisinin dijital dönüşüm sürecinde karşı karşıya kaldığında ciddi şekilde başa çıkabildiğini serdi. Düzenlemelerin güncellenmesi ve toplumsal bilgilerin güncellenmesi elzemdir.”